دفاع فقط با آلات قهریه نست .گاهی دفاع با فهمیدن است . مقام معظم رهبری

۱۳۸۸/۲/۱۳

جزوات پدافند غیر عامل

جزوات تهیه شده پدافند غیر عامل در سایت اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 قرار گرفت . برای دریافت این جزوات به سایت اداره آموزش و پرورش ناحیه 2 همدان مراجعه نمایید .

Http://www.nahei2.ir

توليد محتواي علمي پدافند غيرعامل از طريق فراخوان مقاله


وزارت آموزش و پرورش انجام مي‌دهد


به گزارش خبرنگار اجتماعي فارس، حميدرضا كفاش در نشست خبري كه امروز در معاونت فناروي ارتباطات و اطلاعات آموزشي سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي برگزار شد، اظهار داشت: سازمان پدافند غيرعامل، سازماني است كه زير نظر فرماندهي كل قوا فعاليت مي‌كند و در همه وزارتخانه‌ها ستادي دارد كه مسئوليت ستاد پدافند غيرعامل وزارت آموزش و پرورش با معاون برنامه‌ريزي و توسعه مديريت اين وزارتخانه است. وي ادامه داد: رئيس سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي عضو اين ستاد است و بنده به عنوان نماينده اين سازمان در ستاد پدافند غيرعامل وزارت آموزش و پرورش حضور دارم. كفاش اضافه كرد: برنامه‌هايي كه در بخش فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي هم‌اكنون اعلام مي‌كنيم مربوط به مصوبه قبلي ستاد پدافند غيرعامل اين وزارتخانه است كه منجر به اجراي برنامه در سال تحصيلي امسال شده است. * چاپ و توزيع 3 جزوه آموزش پدافند غيرعامل براي دانش‌آموزان كفاش افزود: تدوين 3 جزوه آموزشي براي دوره‌هاي ابتدايي، راهنمايي و متوسطه است كه در شمارگان 10 درصد دانش‌آموزان يعني يك ميليون و 500 هزار نسخه چاپ و توزيع شده است. وي ادامه داد: تهيه 3 نرم‌افزار آموزشي و توليد 2 فيلم 25 دقيقه‌اي درباره پدافند غيرعامل از ديگر اقدامات سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي است كه در حال تكثير اين فيلم‌ها در اين ماه هستيم. معاون فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي اضافه كرد: بخش پدافند غير عامل شبكه رشد در حال راه‌اندازي است كه اميدواريم 13 مهر افتتاح شود. * مدرسه پاك، خار چشم دشمنان انقلاب اسلامي معاون فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي اضافه كرد: يكي از اقدامات ديگر ما، فراخوان مقاله پدافند غيرعامل است. وي به تعريف پدافند غيرعامل اشاره كرد و افزود: پدافند غيرعامل مجموعه تدابير غير نظامي براي مقابله با حوادث طبيعي و غيرطبيعي است. كفاش اظهار داشت: موظفيم در خصوص پدافند غيرعامل به دانش‌آموزان آموزش دهيم. به همين دليل براي فرهنگ‌سازي در بين فرهنگيان نياز به توليد علم داريم. وي اضافه كرد: تعداد يك ميليون و 200 هزار فرهنگي، تعداد زيادي دانشجوي تربيت معلم و تعداد زيادي دانشجوي دانشكده‌هاي فني و حرفه‌اي داريم كه اهل قلم هستند و مي‌توانند در زمينه پدافند غيرعامل بنويسند. معاون فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي ادامه داد: موضوعات مقاله شامل «پدافند غيرعامل از نگاه مقام معظم رهبري»، «چگونگي ارتقاي آستانه مقاومت ملي در مقابل تهديدات خارجي»، «بررسي راه‌هاي خنثي‌سازي عمليات رواني دشمنان انقلاب اسلامي»، «بررسي مناسب‌ترين شيوه‌هاي كاهش مخاطرات و كاهش آسيب‌پذيري مدارس كشور»، «بررسي‌ روش‌هاي كاهش خسارت در مدارس هنگام خطرات احتمالي»، «نقش ‌آفريني تشكل‌هاي دانش‌آموزي در محروم‌سازي دشمنان براي كسب اطلاعات» و «بررسي راهكارهاي حفظ هوشياري در برابر تهديدات و توطئه‌هاي دشمنان» است. وي افزود: از ديگر موضوعات مقالات شامل «راهكارهاي مقاوم‌سازي ساختار فرهنگي كشور»، «آسيب‌شناسي فرهنگي و راهكارهاي مقابله با آن»، «بررسي راهكارهاي ارتقاي اعتماد به نفس ملي»، «معرفي پايدارترين و ارزان‌ترين روش‌هاي دفاع ملي»، «معرفي صلح‌آميزترين روش‌هاي دفاع ملي»، «بهترين روش‌هاي آمادگي دفاع ملي در مقابل تهديدات دشمن»، «بررسي نقاط آسيب‌پذير مدارس و چگونگي مقابله با آن»، «مدرسه پاك، خار چشم دشمنان انقلاب اسلامي»، «مدرسه سنگر هميشه جاويدان مقاومت ملي»، «مدرسه دوست‌داشتني، پشتوانه اقتدار ملي»، «بررسي ويژگي‌هاي مدارس امن»، «چگونگي مأيوس كردن دشمنان انقلاب اسلامي»، «بومي سازي فناوري‌هاي نوين براي رفع وابستگي» و «بررسي راه‌هاي حفاظت دائمي از مدارس» است. * پايان مهر آخرين مهلت ارسال مقاله است كفاش ادامه داد: فراخوان مقالات از اواخر مرداد آغاز شد و هم‌اكنون هر روزه حدود 40 تا 50 مقاله به دبيرخانه ارسال شده است و ارسال مقاله تا پايان مهر 87 است. وي با بيان اين‌كه به تمام ارسال كنندگان مقاله، تقدير كتبي داده مي‌شود، گفت: به مقالات برگزيده علاوه بر تقدير كتبي، جوايز نفيسي تعلق مي‌گيرد و مقالات انتخاب شده از طرف هيئت داوران در يك مجموعه چاپ خواهد شد. معاون فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي افزود: علاقه‌مندان آثار خود را به صورت تايپ شده و همراه با CD به آدرس تهران، خيابان انقلاب، خيابان بهار جنوبي، كوچه سمنان، شماره 6، معاونت فناوري ارتباطات و اطلاعات آموزشي، دبيرخانه فراخوان مقاله پدافند غيرعامل ارسال كنند

فریب Deception

با برسی ریز بینانه تر در جنگهای صده اخیر به روشنی تاثیر فریب بر نتایج جنگ به چشم میخورد.این گونه فعالیتها که در لایه های متفاوت - از عملیات گرفته تا استراتژی و سیاست - در بیشتر مواقع توان
نیروها را به شکل باور نکردنی افزایش داده است.

در روزگار حال - با پیشرفت تکنولوژی - روشهای فریب نیز ریز بینانه تر گردیده اند بگونه ای که نمیتوان این فعالیت را بدون تمرکز بر تخصص و علم و تکنیک مصرف نمود.

مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

پدافند غیر عامل مقدمه : «مدیریت بحران» همچون مفهوم «بحران» از منظرهای گوناگون مورد تعریف و تدقیق واقع شده است; گستره مفهومی تعریف این واژه بسیار فراخ و در برگیرنده هر تمهیدی برای پرهیز از بحران و جستجوی اندیشمندانه بحران و خاتمه و مهار بحران در راستای تامین منافع و غیره است.در پاره ای از متون، مدیریت بحران بر نوعی تدبیر استراتژیک دلالت دارد که در فرایند آن محیط های داخلی و خارجی یک بحران مورد تحلیل واقع شده، شناخت لازم کسب، مسیر استراتژیک پایه گذاری و استراتژی هایی خلق می شوند که نخبگان را برای رسیدن به اهداف تعیین شده و تدبیر شایسته و بایسته بحران یاری رساند. مدیریت بحران، از مقولاتی است که پس از هر حادثه و بحرانی کاربرد فراوانی دارد، قبل از هر سوالی باید بدانیم مدیریت بحران چه معنایی دارد و از چه زمانی به صورت یک علم مطرح شده است؟ علم مدیریت بحران، در دنیا یک علم جوان و نوپا به شمار می رود، بشر به علت درگیر بودن با انواع بحران ها و حوادث (طبیعی، صنعتی، تروریستی و غیره) در طول تاریخ، همواره تمهیداتی را برای در امان ماندن از این حوادث مد نظر داشته است. بعد از جنگ جهانی دوم و مطرح شدن دانش مدیریت نوین، مقابله با بحران ها و مدیریت آن، ساز و کار و سازماندهی مناسبی را می طلبید. در واقع انسا ن به دنبال تدبیر و اداره بحران ها و شرایط بحرانی بوده است. هر چند در این بین عده ای هم مخالف بودند و می گفتند بعید است که بتوان بحران را پیش بینی و کنترل کرد. اما طرفداران مدیریت بحران با این استدلال که هر چقدر بتوان بحران را کاهش داد، شرایط بهتری خواهیم داشت، به گسترش آن پرداختند. حدود 25 سال پیش، علم مدیریت بحران، به صورت مقدماتی در دنیا مطرح شد، بیشترین مباحث هم در ارتباط با مدیریت بحران در مقابله با حوادث طبیعی بود. البته مدیریت بحران در عرصه نظامی خیلی پیشتر از مدیریت بحران در برابر حوادث طبیعی مطرح بوده است. اگر بخواهیم به صورت آکادمیک به مدیریت بحران بپردازیم حدود 15 سال است که این دانش در دانشگاه ها تدریس می شود. حتی تعداد دانشگاه هایی که به آموزش این دانش مشغول اند محدود هستند و کتاب های موجود در این زمینه هم محدود هستند. تعریف مدیریت بحران تعریف ابتدایی مدیریت بحران، یک تعریف فنی و تکنیکال بود. به این شکل که در صورت وقوع بحران، نیروهای امدادی چگونه به فعالیت بپردازند و به امداد و نجات مشغول شوند. در تعریف از مدیریت بحران، بیشتر فاز مقابله مطرح بود; یعنی حادثه رخ بدهد و آنگاه انسان چه کند و چگونه بعد از حادثه را مدیریت کند. اما بعد از مدتی مشخص شد که این تعریف از مدیریت بحران، کار ساز نیست و مشکلی را حل نمی کند. با توجه به توسعه همه جانبه ای که در جوامع شاهد هستیم و ایجاد کارخانجات و استفاده از تکنولوژی های جدید، مطمئنا بحران های نوینی را شاهد هستیم. به عنوان مثال اگر از یک زمین لم یزرع، استفاده ای نبریم، بحرانی وجود ندارد اما به محض اینکه در همین دشت، پالایشگاه گاز احداث شود، شرایط برای وقوع بحران فراهم می شود. از نشت گاز گرفته تا احتمال انفجار مخازن بحران هایی هستند که احتمال وقوعشان فراوان است. بعد از مدتی مشخص شد تعریف اولیه مدیریت بحران ناکارآمد است، طی 5 سال گذشته تعریف جدیدی از مدیریت بحران مطرح شده است. که شامل: 1- به تدابیری که اتخاذ می شود تا حادثه از هر نوعی رخ ندهد (پیشگیری)، این نوع تدابیرمعمولا سخت افزاری هستند. 2- اگر حادثه رخ داد، عوارض و خرابی های کمتری حاصل شود. 3- آماده سازی و آموزش مردم هم باید انجام شود، مباحث نرم افزاری در این بند مطرح می شوند و برنامه سازمان ها و آمادگی آنها هم مطرح است. 4- اگر حادثه ای رخ داد، پس از مقابله صحیح، بازسازی و بازتوانی اثربخشی هم انجام شود. با این تعریف دیگر نمی توانیم از مدیریت بحران نام ببریم، در تعریف جدید از «مدیریت جامع بحران» نام می برند که در پنج فاز، پیشگیری، کاهش مخاطرات، آمادگی، مقابله و بازسازی و بازتوانی انجام می شود. باید ذهن مردم و مدیران را از تعریف اولیه مدیریت بحران به سمت تعریف جدید مدیریت بحران سوق دهیم. زیرا علاوه بر ناکارآمدی، باعث می شود تا هزینه، نیرو و نگاه ها به سمت غیرفعال برود. در دیدگاه اولیه باید دست روی دست گذاشت تا بحران اتفاق بیفتد و آن گاه تدبیری برایش بیندیشیم. انسان امروزی هنوز هم بادیدی دوبعدی و در سطح، به توسعه و بحران نگاه می کند ولی مطالعات نشان داده است که قرآن کریم حداقل از چهار بعد به این مقولات توجه نموده است. ایده جامعه آماده براساس همین مطالعات شکل گرفت. این ایده تفاوت های ماهوی جدی با ایده جامعه ایمن غربی ها دارد. اولین باری که این مفاهیم تحت عنوان سیاست وارد برنامه های توسعه کشور شد، سیاست هایی بود که مقام معظم رهبری تحت عنوان سیاست های ابلاغی پیشگیری و مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در سال 84 اعلام فرمودند. مروری بر این سیاست ها، نشان می دهد که بیش از 60 درصد از این سیاست ها مبتنی بر پیشگیری است. مواردی چون کاهش مخاطرات و شناسایی حوادث هم در این سیاست ها مطرح شده اند. . در سیر مدیریت بحران، یک اصل وجود دارد، آن هم این است که باید سیاستگذاری درستی انجام شود، اگر این سیاستگذاری درست نباشد، مسیر تصمیم سازی تا انتها غلط پیش خواهدرفت. پس از اعلام این سیاست ها توسط مقام معظم رهبری، شاهد حرکتی فزاینده و رو به جلو در کشور به سمت این اجرایی نمودن این سیاست ها هستیم. برای این که در این زمینه حرفی برای گفتن داشته باشیم، راه درازی در پیش داریم. البته باید، باور و فرهنگ صحیح «مدیریت جامع بحران» در مدیران و مسوولان شکل بگیرد و بعد وارد مراحل بعدی شویم. خوشبختانه با هماهنگی و همکاری سازمان پدافند غیرعامل و سازمان مدیریت بحران وزارت کشور این حرکت ها با سرعت زیادی پیش می رود. برای روشن تر شدن موضوع بهتر است بحث را بازتر کنیم، به خود بحران و انواع بحران ها بپردازیم؟ بحران چیست؟ و چه تعریفی دارد؟ برای این که به تعریف کاربردی بحران برسیم، باید مقدمه ای را بگویم تعاریف بحران، فراوان و خیلی فلسفی است، اکثرا این تعاریف قابلیت عملیاتی شدن را ندارند. ابتدا باید شاخصه های بحران را تعریف کنیم، در بحران چهار شاخص وجود دارد: 1- شدت حادثه، 2- وسعت حادثه، 3- قابل مدیریت بودن حادثه با منابع موجود انسانی، تجهیزاتی، مالی واطلاعاتی 4- اختلال نظم و امنیت جامعه. با این شاخص ها می توانیم به تعریف بحران برسیم. بحران عبارت است از واقعه ای ناگهانی- همیشه هم ناگهانی نیست- که در جامعه به وجود می آید، باعث ایجاد بی نظمی و اختلال در امنیت جامعه می شود و مدیریت منابع جامعه را مختل می کند و نیازمند تدابیر عمیق است. همان طور که در سوال مطرح شد، بحران انواعی هم دارد. گاهی بحران با استفاده از منابع و کمک های محلی قابل مدیریت است که بحران محدود نام می گیرد. گاهی علاوه بر منابع محلی به منابع استانی هم نیاز است، گاهی به منابع ملی و کشوری نیاز دارید و گاهی هم به کمک های بین المللی نیاز دارید، این سطح بندی بحران است. منظورم انواع بحران به لحاظ کیفیت بود، در مورد سنخ شناسی یا همان کیفیت بحران توضیح دهید؟ بیش از 46 نوع حادثه طبیعی وجود دارد که تحت عنوان بحران های طبیعی شناخته می شوند، نوع دیگری از بحران ها با عنوان بحران های انسان ساز شناخته می شوند، که شامل انفجار، آتش سوزی و حوادث صنعتی هستند. دسته سومی از حوادث هم وجود دارد که گاهی در بحران های انسان و گاهی هم به صورت جداگانه مطرح می شوند. این دسته از بحران ها، جنگ ها و حوادث تروریستی هستند. این حوادث از لحاظ محتوی، نوع عملیات و اداره بحران تفاوت هایی را با هم دارند ولی اساس و فرآیند مدیریت آنها یکسان است. در واقع تفاوتی نمی کند شما با یک زلزله مواجه هستید یا با یک حادثه صنعتی، آنچه متفاوت می شود، محتوی کار است. حدود بیست تفاوت ماهوی در این زمینه وجود دارد اما خیلی در مدیریت تاثیر نمی گذارد. بحران ها به چه عللی و چگونه به وجود می آیند؟ هر بحرانی، زمینه ا ی به نام تهدید یا خطر بالقوه دارد. وقتی در منطقه ای گسل وجود دارد زمینه بحران آماده است. اگر رودخانه ای از وسط شهر می گذرد، تهدیدی برای سیل است. اگر دشمن دیوار به دیوار خانه شما نشسته و تحرکاتی را علیه کشور انجام می دهد، ریشه و تهدیدی برای جنگ به شمار می رود. باید خطر بالقوه به خطر بالفعل تبدیل شود تا بحران شکل بگیرد. برخی از عوامل دخیل هستند تا این خطر بالقوه بالفعل شوند، که به عنوان خطرپذیری تعریف می شود. فاکتورهای زیادی در ایجاد خطر پذیری دخیل هستند که مهمترین فاکتور، قرار گرفتن تهدید بالقوه در مهمترین و حیاتی ترین قسمت جامعه است، در این حالت است که بحران شکل می گیرد. هر گاه تهدید در کنار یک موضوع استراتژیک قرار گرفت بحران را به همراه خود دارد، اگر مدیران جامعه به این بحران و تهدید آن توجهی نکنند و تهدید شناسی انجام ندهند و به جامعه و به جمع الجمع این دو توجه نکنند و نقشه آن را احصا نکنند و تدبیرات لازم را پیش بینی نکنند و پیشگیری انجام ندهند، قطعا با کوچکترین تلنگری، تهدید بالقوه به یک بحران و تهدید بالفعل تبدیل می شود. علت اساسی بحران به مواردی چون: عدم تهدید شناسی مطلوب، عدم جامعه شناسی مناسب، عدم شناخت اثرات تهدید بر جامعه، باز می گردد. موارد فوق هم به زیر مجموعه های وسیعی از علل مرتبط هستند. آیا عوامل سیاسی و اقتصادی هم می توانند در بروز بحران نقش داشته باشند؟ جامعه ابعاد مختلفی دارد; ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی، پنج بعد اصلی هر جامعه هستند. هر کدام از این ابعاد به زیر مجموعه ها و ابعاد ریزتری تقسیم می شوند و هر کدام از این ابعاد تهدیداتی مختص خودشان دارند. به عنوان مثال حضور دو قوم در یک شهر می توانند زمینه ساز مناقشات و تهدیداتی باشد. نادیده گرفتن حقوق یکی از این اقوام می تواند عاملی برای بالفعل شدن تهدید شود. اگر تعادل عرضه و تقاضای یک محصول در جامعه بر قرار نشود، می تواند زمینه بروز بحران اقتصادی را فراهم نماید. حتی گاهی این بحران ها در کنار یکدیگر می توانند به صورت زنجیره از بحران ها عمل نمایند. غیر ممکن است مدیری ادعای مدیریت بحران داشته باشد اما به ابعاد و جوانب دیگر بحران توجهی نکند. ایران، کشوری بحران خیز به طور کلی کره زمین به سمت بلاخیزتر شدن و بحران خیزتر شدن می رود. افزایش جمعیت دنیا یکی از عوامل بحران خیز است و باعث افزایش مرگ و میر می شود. در ضمن اکثریت جمعیت دنیا در نقاطی زندگی می کنند که در معرض تهدید و به قولی حادثه خیز هستند، زندگی در کنار رودخانه ها و آب خود عاملی برای سیل و آب گرفتگی است. تکنولوژی و صنعت با سرعت در حال رشد و توسعه هستند. این دو مساله، به دلیل جابه جایی مواد خطرناک و دیگر عوارض مرتبط با تکنولوژی و صنعت، می توانند تهدیدهای جدیدی را به وجود آورند. گرم شدن زمین یکی از تهدیدات صنعت است و دلیل آن پدیده گلخانه ای ناشی از آلودگی های کارخانجات صنعتی و دیگر تولیدات تکنولوژیک است. با گرم شدن کره زمین یخ های قطبی آب می شوند و زمینه را برای بالا آمدن سطح دریاها، باران بیشتر و سیل و انواع طوفان ها و... فراهم می نماید. بحران های انسان ساز هم به دلیل قدرت طلبی قدرت های جهانی در حال افزایش است حضور آمریکا در عراق و افغانستان مثال مناسبی برای این مساله است. جمهوری اسلامی ایران جزو 6 کشور اول دنیا و 4 کشور اول آسیا به لحاظ وقوع بلایای طبیعی است. بزرگترین گسل های دنیا در منطقه ای بین ایتالیا و چین قرار دارد که ایران نیز در این منطقه است. گسل های بزرگی در سراسر کشور وجود دارد که عاملی برای بحران محسوب می شوند. وجود رودخانه ها در کنار شهرها، عامل دیگری برای بلاخیزی است که باعث سیل می شود. خشکسالی هم یکی از دیگر از این بلایاست. سه بحران زلزله، سیل و خشکسالی بیش از 80 درصد بحران ها را در ایران تشکیل می دهند. علل سیاسی هم مطرح است، کشور ایران به لحاظ ژئوپلیتیک در نقطه ای از دنیا واقع شده که مستعد برخی مسائل سیاسی است. نفت خیز بودن خاورمیانه و جنگ انرژی در دنیا، باعث طمع ورزی به کشورمان است. از طرفی وقوع انقلاب اسلامی و سیاست های اصولی جمهوری اسلامی باعث شده تا تهدیداتی از جانب دشمنان علیه کشورمان مطرح شود، این مسائل موجب گردیده تا کشورمان از لحاظ بحران های انسان ساز و جنگی هم مستعد بحران باشد. البته این نکته حائز اهمیت را باید ذکر کنم که حادثه خیز بودن کشور ما خود یک فرصت بزرگ برای آماده شدن هرچه بیشتر جامعه ما شود. بحران چه تاثیری بر افکار عمومی دارد؟ در تاثیر گذاری بحران بر افکار عمومی هیچ شبهه ای وجود ندارد و بحران می تواند اثرات مختلف را بر افکار عمومی داشته باشد. اثرات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و امنیتی را در این زمینه می توان نام برد. بسته به این که بحران از چه جنسی باشد اثرات آن هم فرق می کند. با ترسیم یک جدول و مقایسه حوادث مختلف و تاثیرشان بر اقتصاد، مسائل سیاسی، مسائل فرهنگی، اجتماعی و... می توان به اثرات مثبت و منفی آن پی برد. هر بحرانی آثار اقتصادی را به همراه دارد، از نظر اجتماعی می تواند زمینه ساز اغتشاشات، بیکاری و مسائل دیگر اجتماعی شود، از لحاظ سیاسی می تواند منجر به درگیری اقوام مختلف، احزاب و مردم شود. از نظر امنیتی هم که مباحث خودش را دارد. نوع بحران هم در این زمینه تاثیر گذار است. یک حادثه طبیعی مثل سیل با بحران جنگی متفاوت هستند. در بحران جنگی یا سیاسی حتما نیازی نیست که حمله ای صورت بگیرد یا جایی بمباران شود، همین که جنگ رسانه ای به منظور عملیات روانی شروع شود باعث شرایط خاصی خواهد شد و موجب بروز مشکلاتی در جامعه می شود. در جنگ های نسل چهارم ابزار جنگ، رسانه و عملیات روانی است. هدف پدافند غیرعامل، ایمن سازی و کاهش آسیب پذیری زیرساخت های مورد نیاز مردم است تا بتدریج شرایطی را برای امنیت ایجاد نماید. پس از بحث درباره بحران و مدیریت بحران، لازم است وارد بحث ارتباط پدافند غیر عامل و مدیریت بحران شویم. چه ارتباط و چه نسبتی بین این دو می تواند وجود داشته باشد و وجود دارد؟ پدافند غیر عامل همان طور که گفتید هر اقدامی است که به طور غیر مسلحانه بتواند آثار یک حمله نظامی یا جنگ را کاهش دهد.چند بحث مهم در پدافند غیر عامل مطرح است; تهدیدشناسی مناسب یکی از مهمترین مباحث است. پدافند غیر عامل به دو بخش پدافند سخت و پدافند نرم تقسیم می شود. در پدافند سخت از اقدامات سخت افزاری مثل اقدامات مهندسی استفاده می نماییم. پدافند نرم شامل استفاده از تاکتیک هایی است که مشتمل بر برنامه ریزی و آماده سازی سیستم و سازمان هاست. پدافند نرم در اکثر کشورهای مطرح، بحث مهم و اساسی به شمار می رود. پدافند نرم می گوید: باید بتوانیم مدیریت بحران اصولی و صحیحی را انجام دهیم. اگر پدافند سخت را که شامل پیشگیری، پیش بینی، کاهش مخاطرات و دیگر موارد است را به همراه پدافند نرم که مبتنی بر برنامه ریزی است را با مدیریت جامع بحران در کنار هم قرار دهیم، با این دیدگاه جامع می توان این گونه بیان کرد: پدافند غیر عامل، یک مدیریت جامع بحران در عرصه دفاع است. جنگ ها به انواع و نسل های مختلفی تقسیم بندی شده اند. جنگ های نسل اول، دوم، سوم مبتنی بر میدان جنگ و عرصه نظامی است. اما در جنگ های نسل چهارم، شکل جنگ ها تغییر یافته اند. در جنگ نسل چهارم، استفاده از تسلیحات نظامی پیشرفته واستفاده از عملیات روانی ورسانه ای مطرح است. جنگ نسل پنجمی هم در دنیا شروع شده است که مقام معظم رهبری درچند سال اخیر به خطر گسترش آن تاکید داشته اند. مشخصه این جنگ ها، آفند غیرعامل یا حمله به کشورهابدون سلاح است. آفند غیر عامل ایجاد رخنه در اتحاد مردم و حاکمیت، یک آفند غیر عامل است که دشمن به کار می برد. ایجاد بحران کاذب اقتصادی، انتشار شایعه مثل گسترش بیماری سارس در آسیای شرقی توسط رسانه های آمریکا که اقتصاد کشورهای آسیای شرقی را در عرض چند هفته به زمین زد، در حالی که طبق اعلام مقامات مالزیایی آمار کشته شدگان تصادفات جاده ای مالزی ده برابر مرگ و میر ناشی از سارس بوده است. عوارض اقتصادی و شایعات ناشی از این بیماری، مشکلات فراوانی برای این کشورهابوجود آورد. جنگ رسانه ای را می توان یک آفند غیرعامل دانست، مقابله و آمادگی با آفند غیرعامل بسیار سخت است زیرا نیازمند مهارت های شناختی بسیار بالایی است. در این زمینه باید برای مدیران کشور آموزش های لازم را تدارک دید. در تقسیم بندی شخصی ام به این نوع از جنگ ها، جنگ نسل پنجم می گویم. این نوع جنگ ها، جنگ های نرم افزاری و پیچیده هستند. با تمام این تفاسیر، خوشبختانه قرآن کتاب آسمانی مسلمانان مملو از نکته هایی برای مقابله با این نوع جنگ هاست. به عقیده اینجانب جنگ های آینده دنیا قطعا به سمت گسترش این نوع جنگ هاست که در آن بااستفاده از ایجاد سازمان های غیردولتی با ماموریت های کاذب در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، امنیتی، اجتماعی وفرهنگی، درکشورها، ناپایداری دائمی وفروپاشی حکومت ها رخ خواهدداد. سلاح قدرتمند ثقلین (قرآن کریم وعترت)، نه تنها راه مقابله با انواع مختلف ومتعدد این نوع جنگ هارابه مامی دهد بلکه باجرات می توانم بگویم که موقعیت بسیار بالای آفندی را به ما می دهد که درصورت انجام مطالعات دقیق آمایش سرزمینی درکره خاکی، قابلیت اجرایی دارد. بحثی در ارتباط با قرآن و نکته هایی فراوان در باب مقابله با تهدیدات نرم مطرح کردید در این زمینه بیشتر توضیح دهید؟ از این کتاب ارزشمند در مدیریت بحران چه استفاده ای می توان کرد؟ قرآن و عترت دو یادگار پیامبر (ص) هستند که می توانند باعث نجات بشریت شوند. به اعتقاد من قرآن سند راهبردی جهان اسلام است. قرآن، سند راهبردی جامع جهان اسلام است. قرآن کتابی است که برای همه انسان های اعصار گذشته، حال و آینده حرف دارد، در این کتاب راه پیروزی نمایان شده است. عترت راه عملیاتی کردن تمامی سند رابه انسان نشان داده است. به مدت 10 سال پژوهشی به منظور استفاده از قرآن در توسعه و بحران انجام شد. یک جدول ترسیم کرده و آیات قرآن و سیره نبوی و علوی مرتبط را در مقابل هم قرار دادیم، آن چه از این جدول بدست آمد، بسیار جالب بود. در میان احادیث، اقداماتی را پیدا کردیم که عملیاتی کردن آیات را مشخص می کرد. در همه آیات قرآن یک تدبیر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی وجود دارد. پس از مطالعات فراوان، ماچرخه زیررا مبنا قرار دادیم وبراساس آن یکبار دیگر آیات وروایات را مرور نمودیم. به هر آیه قرآن از پنج بعد (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و امنیتی) می توان نگریست، به عنوان مثال در«بسم الله الرحمن الرحیم» حداقل دو تدبیر فرهنگی وجود دارد ; تدبیر اول آغاز فعالیت با نام خداست و تدبیر دیگر رحمت است، که شامل رحمت عامه و خاصه می شود. اهداف و اهمیت پدافند غیر عامل مقدمه : اهداف پدافند غیر عامل: 1- کاهش قابلیت‌ و توانایی سامانه‌های شناسایی، هدف یابی و دقت هدف‌گیری تسلیحات آفندی دشمن. 2- بالا بردن قابلیت‌ بقا، استمرار عملیات و فعالیت‌های حیاتی و خدمات رسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی کشور در شرایط وقوع تهدید، بحران و جنگ. 3- تقلیل آسیب پذیری و کاهش خسارت و صدمات تاسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی کشور در برابر تهدیدات و عملیات دشمن. 4- سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن. 5- صرفه جوئی در هزینه‌های تسلیحاتی و نیروی انسانی. 6- فریب و تحمیل هزینه بیشتر به دشمن و تقویت بازدارندگی. 7- افزایش آستانه مقاومت مردم و نیروی خودی در برابر تهاجمات دشمن. 8-حفظ روحیه و انسجام وحدت ملی و حفظ سرمایه‌های ملی کشور. 9- حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال کشور. اهمیت پدافند غیر عامل: تجارب و شواهد ثبت شده در جنگهای اعصار گذشته تاریخ بشری و قرن حاضر، نمونه های مستدل و انکار ناپذیری است که اهمیت حیاتی پدیده دفاع غیر عامل را آشکار و ثابت می‌نماید، موارد مشروحه ذیل نمونه‌های بارزی از این اهمیت می‌باشند. 1- بکار گیری اقدامات پدافند غیر عامل، موجب زنده ماندن و ادامه حیات و بقای نیروی انسانی می‌گردد که با ارزش‌ترین سرمایه یک سازمان و قدرت ملی کشور می‌باشد. *هر کس نفسی را بدون حق قصاص و یا اینکه فساد و فتنه‌ای در روی زمین کند، به قتل رساند، مثل آن باشد که همه مردم را کشته و هر کس نفسی را حیات بخشد (از مرگ نجات دهد)، مثل آنست که همه مردم را حیات بخشیده (سوره مبارکه مائده 32) *نیروی‌های انسانی بزرگترین سرمایه‌های یک سازمان، جامعه و کشور می‌باشند و از دست رفتن نابهنگام یک انسان، بزرگترین زیان اجتماعی است که به یک جامعه و کشور وارد می‌شود. 2- دفاع غیر عامل موجب صرفه جویی کلان اقتصادی و ارزی در حفظ تجهیزات و تسلیحات بسیار گران‌قیمت نظامی نظیر (هواپیماهای شکاری و ترابری، سامانه های موشکی و پدافند هوایی و زمین به زمین، رادارها، شناورها، توپخانه صحرایی، تانکها و نفربرها و ... می‌گردد. *خرید و تهیه تسلیحات نظامی در هر زمان و از هر جا امکان پذیر نمی‌باشد. *وجود حتی یک سلاح (تیر بار، توپ، تانک، بالگرد، هواپیما، شناور، موشک‌ و ...) گاهی می‌تواند سرنوشت یک نبرد را رقم زند. *مکان یابی صحیح اولیه، مقاوم سازی و ایجاد استحکامات، استفاده مناسب از عوارض طبیعی و سایر اقدامات پدافند غیر عامل می‌تواند به نحوی موثر موجب صرفه جویی در بکار گیری سلاح‌ های کمتر پدافندی، نیروی انسانی و هزینه‌های کلان تسلیحاتی و سازمانی گردد. 3- دفاع غیر عامل، مراکز حیاتی و حساس (اقتصادی، سیاسی، نظامی، ارتباطی، مواصلاتی، پالایشگاهها، نیروگاهها، بنادر، فرودگاهها، مجتمع‌های صنعتی و ...) را در برابر حملات و بمباران‌های هوایی و حملات زمینی دشمن حفظ نموده، خسارات و صدمات را تقلیل و ادامه فعالیت و مقاومت در شرایط بحران و جنگ را ممکن می‌سازد. *رعایت پاره‌ای از اقدامات پدافند غیر عامل در بعضی از مراکز حیاتی و حساس کشور موجب مقاومت، پایداری و ادامه خدمات بهتر و آسیب پذیری کمتر آنها در برابر حملات و بمباران‌های هوایی دشمن در طول هشت سال دفاع مقدس بوده است (پالایشگاه اصفهان، سد و نیروگاه آبی دز) مصادیق بارزی از این مدعاست. *استراتژی و سیاست تمرکز زدایی کره شمالی در جهت حفظ مراکز حیاتی و حساس، راهبرد عملی و مفید و موثری با رویکرد دفاعی امنیتی فرا روی مسئولین و مبادی ذیربط کشور در طراحی، ساخت و احداث مراکز حیات و حساس کشور می‌باشد. 4- اقدامات دفاع غیر عامل موجب تحمیل هزینه به دشمن می‌گردد. *انهدام اهداف مستحکم پراکنده و کوچک به مراتب مشکل‌تر و پر هزینه تر از انهدام اهداف نرم و سست و بدون حفاظ و متراکم و حجیم می‌باشد. *دشمن برای هدف‌گیری و انهدام اهداف مستحکم و پراکنده می‌بایست هواپیماها، تسلیحات و زمان بیشتری را صرف کشف و انهدام آنها نماید و چنانچه خرج یک اقدام یا تهدید از دخل آن برای دشمن بیشتر باشد، تاثیر بازدارنده‌ای در تصمیم و عمل وی خواهد گذاشت. 5- دفاع غیر عامل موجب حفظ نیروها برای ضربه زدن در زمان و مکان مناسب به دشمن و سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن و نیروی مهاجم می‌شود. 6- فریب یکی از اصول دفاع غیر عامل است، تهیه و ساخت ماکت‌های فریبنده و کاذب، یکی از اقدامات موثر دفاعی غیر عامل است که در صورت استتار و اختفاء و پوشش اهداف حقیقی فوائد و نتایج مشروحه زیر را دارد. *انحراف دشمن از اهداف حقیقی و مهم به سمت اهداف کاذب و کم اهمیت. *تحمیل هزینه بیشتر به دشمن. *بیشتر نشان دادن توان خودی. *تضعیف روحیه و تحلیل انرژی دشمن. *تقلیل صدمات و خسارات تجهیزات، تاسیسات و تلفات نیروی انسانی. *غافلگیر نمودن دشمن و سلب ابتکار عمل از وی. *حفظ توان خودی جهت ادامه فعالیت، افزایش آستانه مقاومت و استمرار عملیات و خدمات. 7- در مقام مقایسه 3 عنصر (تهاجم، دفاع عامل و دفاع غیر عامل) عنصر دفاع غیر عامل، مخارج و هزینه‌های کمتری دارد و از نظر اخلاقی و بشر دوستانه و سیاسی، مفهومی صلح دوستانه تر دارد. همچنین نیل به «دفاع غیر عامل» در مقایسه با «دفاع عامل» ساده‌تر و سهل الوصول تر و با سیاست خود کفایی و عدم وابستگی و استقلال کشورها موافق‌تر است. 8- پیشگیری بهتر از درمان و تصفیه آب در سرچشمه آسانتر از تصفیه در دریاست. *اقدامات دفاع غیر عامل، فرآیند احتیاطی و پیشگیرانه‌ای است که الزاما می‌بایست در زمان صلح شروع و تا پایان وقوع بحران و تهدید ادامه یابد، لذا رویکرد مدیریتی و نحوه مقابله با آن، رویکرد پیشگیرانه به جای مدیریت آتش نشان و انفعالی می‌باشد. *مکان یابی صحیح اولیه، رعایت پراکندگی و آمایش دفاعی و سرزمینی، احتراز از ساخت و احداث مجتمع‌های بزرگ و حجیم، مقاوم سازی و ایجاد سازه‌های امن از جمله اقدامات پیشگیرانه‌ای است که می‌بایست قبل از شروع ساخت و ساز مراکز حیاتی و طرح های ملی جزء جدایی ناپذیر و ضوابط الزام آور طرح‌های یاد شده قرار گیرد. 9- انجام اقدامات دفاع غیر عامل در مراکز حیاتی و حساس کشور، به دلیل مشروحه ذیل موضوعی اجتناب ناپذیر است. *وجود شکاف فن آوری در سامانه ها و تسلیحات پدافند هوایی عامل به علت پیشرفت سریع سامانه‌های آفندی و پدافندی و عدم امکان تهیه سامانه‌های مدرن پدافند هوایی بعلت هزینه‌های کلان و بی انتها بودن این روند. *آسیب پذیری سامانه‌های پدافند هوایی در برابر جنگ الکترونیک پیشرفته دشمن. *غافلگیر شدن سامانه‌های پدافند هوایی در برابر هواپیما‌های تهاجمی و موشک‌های کروز و بالستیک بعلت پرواز در ارتفاع پائین و استفاده از نقاط کور راداری، پرتاب موشک از ماوراء برد جنگ افزارهای پدافند هوایی. *برتری هوائی دشمن. *عدم امکان پوشش کامل پدافندی مراکز حیاتی و حساس و مهم و مراکز جمعیتی کشور به علت وسعت سرزمینی و روند آمار افزایشی ساخت و احداث مراکز حیاتی و حساس جدید. *برابر آمار سرشماری سال 1378، تعداد شهرهای کشور 600 و تعداد روستاها 6500 بوده است، پدافند هوائی مراکز حیاتی و حساس موجود کشور در شهرها صرفا با توپ ضد هوائی 23 میلیمتری، نیازمند 240000 قبضه توپ، یک میلیون و دویست هزار نفر نیروی انسانی (خدمه)، 30000 آتشبار و 750 گردان پدافند هوایی خواهد بود که امکان تامین، تشکیل، سازماندهی و پشتیبانی آن دور از دسترس می‌باشد. *محاسبه نمونه یاد شده صرفا یک نوع از تسلیحات پدافند هوایی را مد نظر قرار داده و سایر رینگهای تسلیحات توپخانه‌ای راداری و موشکی پدافندی را منظور ننموده است. *سخن و توصیه‌ ما به عزیزانی که بعضا با نگاهی سطحی، غیر عمیق و غیر جامعه و یک وجهی، اجرای اقدامات پدافند غیر عامل از قبیل (مکان یابی صحیح اولیه، رعایت پراکندگی، استحکامات و سازه‌های امن و ... در ساخت و احداث مراکز حیاتی حجیم و بزرگ و ...) را غیر اقتصادی و هزینه بر می‌دانند، اینست که در محاسبات و تحلیلهای تک بعدی، به هزینه‌های مشروحه ذیل نیز نیم نگاهی نموده و پس از مقایسه‌ای عددی و واقع بینانه با یک داوری مجدد و نگاهی از بالا به پائین و کشور شمول و فراملی، هزینه بری اقدامات پدافند غیر عامل را با سایر هزینه‌هائی که در اثر بی‌توجهی به اقدامات پدافند غیر عامل متصور و متحمل خواهد بود مقایسه نمایند. الف- هزینه تهیه و خرید، تامین و پشتیبانی تسلیحات پدافند عامل در صورت عدم رعایت اقدامات پدافند غیر عامل مضاعف می‌گردد. ب- هزینه توقف تولیدات و چرخه اقتصادی و عدم النفع ناشی از بمبارانهای مراکز حیاتی و حساس آسیب پذیر. ج- هزینه‌های کلان بازسازی مجدد تاسیسات و تجهیزات مراکز حیاتی و حساس منهدم شده. د- هزینه تلفات نیروی انسانی متخصص در مراکز حیاتی و حساس که بالاترین سرمایه های ملی کشور محسوب می‌گردند. ه- هزینه تعویق خود کفایی و وابستگی مجدد. و- هزینه توقف خدمات رسانی به مردم و تخریب روحیه و حساس فداکاری و مقاومت و وفاداری مردم، کاهش آستانه مقاومت ملی کشور و بهم زدن نظام اجتماعی و وحدت ملی. ز- هزینه تهدید امنیت ملی و استقلال کشور. 10- نظریه‌های راهبردی و دکترین های دفاعی دال بر اهمیت و لزوم توجه به دفاع غیر عامل می‌باشد. *سون تزو می‌گوید، کسی که اولین ضربه را می‌زند برنده نیست، بلکه کسی که آخرین ضربه را تحمل می‌کند برنده است و شکست ناپذیری مربوط به دفاع می باشد. *ایجاد پراکندگی در مراکز حیاتی و حساس یکی از اصول مهم دفاع غیر عامل جهت تقلیل خسارات آنها در اثر تهاجمات هوائی و زمینی دشمن می‌باشد، سروانتس گفته‌ای شنیدنی در این خصوص دارد (این به عهده انسان عاقل است که امروز به فکر فردا باشد و تمام تخم مرغهای خود را در یک سبد به مخاطره نیندازد). *کلاز ویتس استراتژیست مشهور می‌گوید حمله شکل بسیار ضعیف جنگ و دفاع شکل بسیار قوی آن است. 11- طبیعت مدرسه علم است، مطالعه طبیعت که براساس نظام احسن خداوند حکیم می‌باشد، پیامهای مفید، روشن و حکیمانه‌ای برای الگو برداری در جهت حفظ حیات و ادامه بقاء انسانها دارد. از 6 سامانه دفاعی جانواران، پنج سامانه آن، سامانه های دفاعی غیر عامل می‌باشند. 1- استتار و پنهان سازی (پلنگ، زرافه، آفتاب پرست، خرس قطبی، سوسمار، ماهی مرکب، ماهی مسطح). 2- حیله و فریب (گونه‌هائی از پروانه‌ها که طعمی خوشمزه دارند برای فریب دشمنان خود را به رنگ پروانه بد مزه در می‌آورند، چشم‌های کاذب و ترسناک بر روی گونه‌هایی از پروانه‌ها، خود را مرده جلوه دادن حیوان مادر برای فریب دشمن از شکار بچه‌های خود و ...) 3- مقاوم سازی (پوشش حفاظتی لاک پشت، صدف، حلزون و ...) 4- مکان یابی (درست کردن آشیانه در وسط شیارها، مرتفع ترین نقطه درختان و زیر زمین) 5- حرکت‌ و جابجایی (حرکت و جابجا نمودن دائمی نوزاد توسط گربه سانان و گونه های دیگر به محض احساس تهدید و خطر). 6- جنگ و مبارزه (نبرد تن به تن با وسائل دفاعی نظیر چنگ و دندان و نیش.) (دفاع عامل) *جاندارانی که به مدد و حکمت لایزال الهی دارای ابزارهای دفاع غیر عامل از قبیل (استتار، اختفا، پوشش حفاظی، حیله و فریب، اعلام خبر، آشیان یابی مناسب و ...) می‌باشند در برابر حملات، خطرات و تهدیدات محیطی ایمنی بیشتری دارند. *مطالعات ساختار طبیعی و مهندسی فیزیولوژیک بدن انسان و جانداران مؤید اهمیت دفاع غیر عامل می‌باشد، برای مثال قرار گرفتن اعضاء حساس و با اهمیت بدن نظیر (مغز، چشم ، قلب، گوش، ریه و ...) در بهترین وضعیت و جالب‌ترین حفاظ، موجب حفاظت مناسب و ادامه بقاء و حیات می‌گردد. به تعبیری، اعضاء حیاتی و حساس می‌بایست در بهترین مکان و مطلوب ترین پوشش حفاظی قرار گرفته و حفاظت شوند و این تدبیر را خداوند حکیم و فاطر در خلقت موجودات مقرر فرموده است. اهداف مدیریت بحران در پدافند غیر عامل را تشریح کنید؟ آیا چنین اهداف و ارتباطی وجود دارد؟ جنگ، حوادث جنگی و تروریستی دارای محتوای بسیار غنی و علمی می باشند، انواع جنگ ها، انواع سلاح ها، انواع مختلف صنایع دفاعی و غیره خود گواه این مساله است، در واقع دفاع عامل به شدت در حال گسترش است. آفند دیگری هم نام بردیم تحت عنوان آفند غیر عامل که حدود 60 نوع جنگ راشامل می شود. نمونه بارز آفند غیر عامل فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بود، که علی رغم قدرت دفاعی و بازدارندگی مناسب شوروی، در مقابل این نوع آفند شکست خورد. حضرت امام خمینی (ره) پیش بینی دقیقی دراین زمینه انجام داده بودند ونامه ایشان با گورباچف بسیار تخصصی مدون گردیده است که خودمی تواند درچندجلسه آموزشی مدیریت بحران مورد بحث قرار گیرد. مدیریت بحران به پدافند و علم پدافند چارچوبی مناسبی می دهد، با این چارچوب، مبدا و مقصد مشخص شود و با سازماندهی مناسب و با استفاده مناسب از منابع موجود علمی، انسانی، سخت افزاری و نرم افزاری بتوانیم به اهدافمان در هر نوع از جنگ برسیم. پس از آشنایی با مدیریت بحران لازم است به نقطه ضعف آن هم بپردازیم. چه خلا»هایی در مدیریت بحران وجود دارد؟ خلا» های اصلی که در مدیریت بحران چه در کشورما و چه در سطح جهانی وجود دارد، شامل: 1- بینش مدیران به پدافند غیر عامل و مدیریت بحران یکی از خلا های مهم محسوب می شود. برای اصلاح و مناسب سازی این بینش باید اقدامات لازم انجام شود. مهمترین مساله در مدیریت بحران، فرآیند مدیریت بحران است که متاسفانه توجه لازم بدان نمی شود و اغلب به فکر جنبه های دیگر آن هستند، در حالی که باید چارچوب اصلی را جدی تر بگیریم. 2- تهدید شناسی; در عرصه تهدید شناسی باید چارچوب و بستر لازم را شناسایی و فراهم نماییم. خوشبختانه در زمینه تهدید شناسی از نقاط قوت مناسبی سود می بریم، هر چند می بایست نقشه های کاربردی و عملیاتی این تهدیدها را تهیه کنیم. 3- باید مدیریت را به صورت کلان جدی بگیریم. در قرآن و نهج البلاغه، تدبیر و مدیریت تاکید فراوان شده اند و باید جدی گرفته شوند. جنس فرامین قرآنی و ائمه از جنس تدبیر است. و مورد آخر که فرعی است و در دل خلاهای دیگر هم جای می گیرد این است که جمهوری اسلامی به شدت در حال توسعه است. اگر تدبیر لازم را برای توسعه و بحران نیندیشیم به شدت دچار بحران خواهیم شد. مدیریت توسعه بدون توجه به مدیریت بحران، کشور را دچار چالش خواهد کرد. برنامه پنجم توسعه از این لحاظ نیازمند واکسینه شدن است. حالا به اولویت های مدیریت بحران می رسیم، با وجود توضیحات ارائه شده توسط شما، آیا نیاز نیست در این زمینه اولویت بندی صورت بپذیرد؟ اولویت اول این است که به صورت کاملا اجباری و الزامی، همه مدیران استراتژیک کشور و بعد مدیران میانی نسبت به مدیریت بحران چه در عرصه حوادث طبیعی و چه در عرصه حوادث جنگی و صنعتی توجیه شوند و در این زمینه فرهنگ سازی شود. دومین اولویت که در دل اولویت اول است، این است که مدیریت توسعه همکار و هماهنگ با مدیریت بحران است و در واقع لازم و ملزوم یکدیگر هستند، این دو مدیریت در کنار یکدیگر موجب توسعه پایدار خواهند شد. اولویت سوم هم تهدید شناسی است، که قبلا درباره آن توضیح داده ام. برای عمل به مدیریت بحران، باید چه برنامه هایی انجام شود؟ برنامه ها بر اساس اولویت های گفته شده ترسیم می شوند، باید به آموزش مدیریت بحران در سطح مدیران استراتژیک توجه جدی شود. در اقدام بعدی مدیران میانی و تاکتیکی را آموزش داد. این آموزش ها باید در دو سطح انجام شود: با این آموزش ها، نگرش و بینش کافی به این مدیران داده شود. نوع آموزش هم باید فرق کند. آموزش باید مبتنی بر خود مدیران باشد، نه آموزش های تئوریک، این آموزش ها باید کاربردی باشند و مدیران به شدت درگیر این آموزش ها شوند و در نهایت این آموزش ها منجر به طراحی برنامه مدیریت بحران دستگاه ها شود. منابع و ماخذ: الف - فارسی: 1- دفاع غیر عامل، موحدی نیا - جعفر، ستاد تدوین متون درسی دافوس، بهار 83 2- استراتژی بزرگ (اصول و رویه‌ها)، جان ام. کالینز، ترجمه کوروش بایندر، تهران دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه - 1373 ب- انگلیسی: 1- aStudy of Clauswitz Concept of The Military Center Of Gravity. Col Jhon.Warden 2- Civil Defense And Other Emergencies, Faculty & Staff 3- Us.Military. Glossary DOD

۱۳۸۸/۲/۷

سلاح ملی ، اقتدار ملی تفنگ خیبر 2002


جنگ های نوین


اصطلاحات جنگهای نوین (ش م ه )
1 – واژه ش م ه : شیمیایی ، میکروبی ، هسته ای
2 – واژه ش م ر : شیمیایی ، میکروبی ، رادیواکتیو
3 – عوامل شیمیایی : موادی جامد ، مایع یا گازی شکل که بر اثر خواص شیمیایی خود موجب اثرات مرگ آور و یا ناتوان کننده بر انسان ، حیوانات و گیاهان شده و علاوه بر این میتواند باعث آسیب رسیدن به وسایل و تجهیزات شده و یا برای ایجاد پرده های دود و آتش مورد استفاده قرار گیرد . به اینگونه مواد گازهای جنگی نیز اطلاق میشود
4 – علامت اختصاری : برای نوع عامل شیمیایی است ، این علائم از 2 یا 3 حرف لاتین تشکیل شده که براحتی بتوان این حروف را بخاطر سپرد . مانند عامل خفه کننده CG-DP
5 – آئروسل : عبارتند از ذرات ریز جامد یا مایع معلق در هوا.
6 – هیدرولیز : واکنش شیمیایی عوامل با آب یا رطوبت موجود در هوا را هیدرولیز گویند .
7 – غلظت : مقدار ذرات و یا بخار مواد شیمیایی موجود در واحد حجم یعنی گرم در متر مکعب را غلظت گویند.
8 – عوامل سمی کشنده : عواملی هستند که برای از بین بردن و یا کشتن نیروهای مقابل بکاربرده می شوند
9 – عوامل ناتوان کننده : عواملی هستند که موجب ناتوانی موقتی جسمی یا روانی و یا هر دو می شوند، وشخص را از انجام مأموریت تعیین شده باز می دارند که البته شخص مصدوم هم بدون درمان هم بتدریج بهبود می یابد.
10 – تعریف دُز : حاصلضرب غلظت در واحد زمان را دُز گویند.
11 – تعریف دُز کشنده : دُز کشنده ،متوسط دُزی است که پنجاه درصد از یگانهای بدون حفاظت را در صورت عدم مداوای بموقع از بین میبرد.
12 – دُز ناتوان کننده : دُزی است که پنجاه درصد از یگانهای بدون حفاظت را ناتوان میکند.
13 – پایداری : مدت اثر یک عامل بکار رفته در یک منطقه را مدت پایداری آن عامل می نامند.

۱۳۸۸/۲/۶

قیام عاشورا و پدافد غیر عامل



پدافند غیرعامل در عاشورا


مهندسی محیط بحران صحنه های دفاع مظلومانه حضرت امام حسین(ع) و یارانش در کربلا دارای ابعاد و ارزش های متنوعی است که با بررسی هر یک از این ارزش ها باب جدیدی از معرفت نسبت به آن بزرگوار و اصولاً رفتار عمیق ائمه اطهار(ع) گشوده می شود. پیام های معنوی و عظمت و شکوه ایثار این صحنه همچون خورشیدی است که جلوه ستارگان درخشان حرکت های جانبی را از نگاه ظاهری اولیه می پوشاند. در حالیکه هر یک از این رفتارهای ضمنی، خود خورشیدی تابان و الگویی ارزشمند در طول تاریخ محسوب می شوند. از جمله این ارزش ها شیوه مدیریت بحران نظامیِ تحمیل شده بر اباعبدالله الحسین و یاران اوست. مدیریت بحران ابعاد گسترده ای را شامل می شود که بعد نظامی و دفاعی تنها گوشه ای از این ابعاد است و بخشی از شیوه های نظامی آن بزرگوار مجموعه ای از تمهیدات مهندسی محیط بحران یا پدافند غیرعامل است. آن حضرت قبل از نبرد عاشورا مراحلی را طی کردند که خلاصه اش شفاف سازی حق و باطل و در عین حال همراه با تفکر و تعمق ابتکار عمل از سوی جبهه حق بود. بدین ترتیب هنر بهره گیری صحیح از حداقل امکانات در مقابل دشمنی که از حداکثر امکانات بهره مند بود ثبت شد. مدیریت ذکاوتمندانه عبور از بحرانی بزرگ و تحمل شکستی مقطعی و ظاهری و رسیدن به الگویی از پیروزی پایدار و غرورآفرین در طول تاریخ توسط سیدالشهدا(ع) و یارانش به یادگار ماند. اصولاً رفتار سالار شهیدان و تمامی همراهان او تا قبل از تاسوعا کاملاً غیرنظامی و به دور از هرگونه مقابله جنگی و نظامی بود به طوری که حضور زنان و کودکان چنین حکایت می کرد و انگیزه این سفر براساس دعوت های مکرر بزرگان و نمایندگان اهل کوفه در راستای اهداف فرهنگی آن امام در منطقه کوفه بود. اما پس از اتمام حجت آن حضرت و اجتناب از درگیری با پیشنهاد بازگشت و اصرار جبهه باطل بر تحمیل بیعت یا جنگ ورق برگشت و صحنه تدابیر و تمهیدات مقابله نظامی و جنگی به عنوان بحرانی کاملاً جدی آغاز شد. جالب این که تمامی زمان اجرای این تدابیر از غروب روز تاسوعا تا صبح روز نبرد یعنی فقط یک شب تا صبح بود. رحمت و درود بر چنین مدیری که در شرایط بسیار سخت تحمیل شده از طرف قدرت نظامی وقت دکترین برتری خون بر قدرت نظامی را طراحی و به خوبی اجرا کرد. در چنین شرایطی آن حضرت و همراهان جملگی می دانستند که فردا در این مقابله نظامی نابرابر شکست خواهند خورد؛ ولی با همتی کامل و عزمی راسخ در همان محدودیت زمانی یک شب تمامی تمهیدات غیرعامل را درحد ممکن به اجرا درآوردند. پدافند غیرعامل پدافند غیرعامل شاخه ای از مهندسی دفاع محسوب می شود و می توان این رشته را علم به کارگیری عوامل محیطی در خدمت دفاع تعریف کرد. در این بخش از مهندسی رزمی هر آنچه در محیط وجود دارد. از جمله زمین، ساختمان ها، پوشش گیاهی، شرایط فیزیکی محیط مثل دما و نور می تواند به عنوان عناصر طراحی دفاعی قرار گیرد. از ویژگی های شاخص این شیوه عدم به کارگیری عامل انسانی در حین دفاع است. این ویژگی یعنی عدم مداخله نیروی انسانی، خود زمینه ای است برای افزایش توان دفاع و مکمل قرار گرفتن پدافند غیرعامل با حرکت دفاعی نیروی انسانی ( یعنی همجواری و پوشش دهی پدافند غیرعامل و پدافند عامل). تعاریف فوق الذکر در علوم دفاعی امروزی پس از گردآوری تجارب مهندسی نبردهای متنوع جهان، شکل گرفته است و قدرت های نظامی موجود به صورت های مختلف و ترکیب های گوناگون و پیچیده در طرح های دفاعی از آن ها استفاده می کنند. آرایش نظامی داشته های محوطه پیرامون خیمه گاه چندان متنوع نبود؛ ولی هر چه بود به خوبی به کار گرفته شد. خاک، شیب زمین، جهت گیری جغرافیایی، خیمه ها، چوب و خاشاک و تجهیزات کاروان، عمده عناصری بود که می توانست در شرایط محدود و زمان بسیار محدودتر( یک شب تا صبح) طراح پدافند غیرعامل را یاری کند. اختفا به وسیله خیمه ها اختفا به معنای خارج شدن از افق دید دشمن و استتار به معنای حضور در میدان دید دشمن در حالیکه توان شناسایی به گونه ای کاهش یابد. اختفا و استتار دو موهبت مستقل از مقوله پدافند غیرعامل است. خیمه هایی که تا روز تاسوعا با پراکنش باز و کم تراکم نصب شده بودند، برچیده شدند و دوباره با آرایشی جدید و با هدف اجرای تمهیدات اختفایی برپا شدند. شکل جدید همجواری خیمه ها امکان چشم انداز و دیدرس دشمن به محوطه درونی حلقه خیمه ها را به حداقل ممکن کاهش می داد و در این صورت نشانه روی و تیراندازی به محیط با مشکل مواجه می شد. موانع ریسمان خیمه ها این شکل از آرایش اختفائی خیمه ها به تداخل ریسمان های هر خیمه با خیمه مجاور، عبور نیروی انسانی مهاجم را دچار خلل می کرد و در قیاس محوطه نبرد یک مانع و عنصر کاهش دهنده حرکت سواره وپیاده دشمن محسوب می شد. موانع خندق پس از مکان یابی جدید خیمه ها با فاصله کمی گرداگرد خیمه ها چاله ای شبیه به خندق و در مقیاس کوچکتر حفر شد. به علت سختی اجرای این خندق و خستگی مفرط عوامل اجراکننده، با همت جمعی و نوبت بندی فعالیت این تمهید به اندازه ای شکل گرفت تا عبور مهاجمین سواره و یا پیاده را با مشکل روبه رو کند. تعریف کنونی موانع نیز براساس ایجاد مزاحمتی در عبور استوار است و همین مزاحمت موجب توقف و مکثی کوتاه در تهاجم و همچنین به مانند سنگری برای نشانه روی بهتر تیراندازان مدافع می شد. موانع اشتعالی در همان شب نفراتی برای جمع آوری چوب و خاشاک و نی از زمین های اطراف مأمور شدند. این خاشاک مواد اولیه و هیزم اشتعالی ( شعله ور شونده) را در میان خندق فراهم می ساخت. نی و خاشاک قبل از شعله ور شدن موجب دست و پاگیر شدن مهاجم پس از شعله ور شدن و خطر آتش گرفتگی را برای مهاجم فراهم کرد. استحکامات خیمه ها کارآیی دیگری نیز برای پوشش خیمه ها به عنوان عنصر استحکاماتی در مقابل پرتاب تیر قابل طرح است. استحکامات در عرف مهندسی رزمی به معنای امروزی به عواملی که در برابر مخربه دشمن دارای مقاومت نسبی باشد اطلاق می شود. ضربات مخربه براساس فن آوری امروز عبارتند از گلوله های تانک و موشک و خمپاره و امثال آن. مصادیق استحکامات نیز با میزان قدرت تخریبی موارد فوق الذکر عبارتند از لایه های ضدگلوله و ضد تانک و ضد خمپاره و توپ از مواد و مصالح فلزی بتنی و خاکی. بوده است که لایه های پارچه ای خیمه ها را می توان در کاهش خطرات مربوط به نیزه و تیر و شمشیر مؤثر دانست و بر این اساس مجموعه خیمه ها را نوعی استحکامات در برابر تیرهای کمانداران محسوب کرد. مسیر دفاعی در میانه خیمه ها انواع راه های ارتباطی (دسترسی) موجود در محیط بحران از جمله موضوعات طراحی مهندسی پدافند غیرعامل محسوب می شوند. در کربلا طرح حلقوی خیمه ها به وسیله یک مسیر دسترسی با عرض کم و قابل کنترل محوطه باز اطراف خیمه ها را از میان حلقه دوم یعنی خندق عبور می داد و به محوطه میانی خیمه گاه مرتبط می ساخت. این مسیر دستیابی و محدودیت عرضی آن که به وسیله حلقه خندق و خیمه ها شکل می گرفت؛ در واقع موجب محدودیت جناح یا زاویه درگیری می شد. بدین ترتیب مواجهه و رویارویی آنی و امکان غافلگیر کردن دشمن تا حد قابل توجهی سلب می شد. در این صورت دشمن مجبور می شد عامل طولانی شدن زمان درگیری را تحمل کند و شیوه یورش آنی که با تعداد زیادی مهاجم می توانست کارساز باشد به شیوه جنگ میدان داری با نظام و زمان بندی قابل کنترل تر تبدیل شود. قابل ذکر است که افزایش عامل زمان در ترکیب با پدیده های دیگری همچون روحیه افراد مهاجم و نوع فرهنگ آن ها از فشارهای عصبی و عذاب وجدان لشکر مهاجم به دست یافته های جدیدی در جهت منافع سپاه حسین(ع) منجر می شد؛ زیرا به هر حال کوفیان می د انستند که خود دعوت کننده حسین(ع) بوده اند و اکنون با تطمیع و جوزدگی و ارعاب به جنگ با او رفته بودند. اختفا در فراز و نشیب زمین در جابه جایی خیمه ها و مکان یابی جدید حداکثر بهره گیری از شرایط توپوگرافی زمین انجام شد. نواری از تل خاکی منحنی شکل در آن حوالی وجود داشت که از شمال و غرب تا جنوب امتداد داشت و تنها یک سمت آن به طرف مشرق باز بود و در واقع همین قسمت روبه روی دشمن قرار داشت. امام(ع) در مکان یابی جدید خیمه ها را در میان تل قرار داد. در میانه نوار تل خاکی نیز زمین نسبت به سطح عمومی دشت کمی پایین تر بود به طوری که از دور به درستی حرکات داخل تل دیده نمی شد و این تمهیدی دیگر از سوی امام(ع) در کاهش دیدرس دشمن و اختفا نسبی مجموعه اردوگاه بود. بنابراین حرکت آرام لشکر ابن سعد در نقطه ای برای صدور فرمان قطعی فرمانده شروع شد و ستون ها و دسته های لشکر اهل کوفه رو به طرف مغرب و با فاصله ای از ضلع غربی رودخانه فرات ایستادند. نتیجه تمهیدات مهندسی پس از نزدیک شدن دو لشکر از صبح تا مدتی حدود یک سوم روز، تعدادی از یاران آن حضرت به لشکر دشمن نزدیک شدند و ایشان بیانات مبسوطی را در اتمام حجت و ممانعت از درگیری نظامی بیان داشتند، ولی عاقبت ابن سعد دستور یورش همه جانبه را صادر کرد و نزد خود می پنداشت در این مرحله از تهاجم عمومی کار نبرد یکسره خواهد شد؛ اما عملکرد شیوه های پدافند غیرعامل گام به گام تأثیر خود را در صحنه های نبرد نمایان می ساخت ومهاجمان مجبور به انفعال و تغییر روش می شدند. محدودیت جناح در اردوگاه امام(ع) که به وسیله خندق آتش و تل خاکی اطراف و چیدمان دیوارگونه خیمه ها اجرا شده بود؛ مانع توفیق در یورش عمومی شد. یورش عمومی بسیار متراکم و همه جانبه بود و حرکت افراد پیاده میان لشکر مهاجم که چندان اطلاعی از اوضاع خط مقدم لشکر نداشتند با انرژی زیاد به طرف جلو انجام شد که با حمله حساب شده کماندارانِ باب ورودی اردوگاه حسین(ع) مواجه شد و به عقب گردی آشفته رنگ باخت، به طوری که عده ای در این تراکم تلف شدند و ضربه روحی مؤثری بر تمامی لشکر کوفه وارد شد و به ناچار پس از عقب نشینی ای که بر مهاجمان کوفی به رغم برتری نفرات، تحمیل شد پس از آن بود که زمینه برای ثبت وقایع و حماسه ایثار و شهادت روز عاشورا در تاریخ باز شد و امکان تماشا و تدقیق در صحنه رویارویی تمام باطل با همه رذالتش علیه تمامی حق با همه لطافتش برای تاریخ مهیا گردید.

آشنایی با اصول و ملاحظات پدافند غیر عامل



مواد جاذب هوشمند:
ترکیبی از مواد جاذب فعال و غیر فعال، حسگرهای محیطی و ماژول های الکترونیکی بوده و جهت پردازش اطلاعات جمع آوری شده طراحی گردیده به طوری که اعمال فرامین کنترلی جهت اتخاذ پاسخ مناسب را فراهم می‌کند.
* ماهواره سنجش از دور:
سنجش از دور علم و هنر به دست آوردن اطلاعات درباره یک شیء، منطقه، یا پدیده از طریق تجزیه و تحلیل داده‌های حاصله به وسیله ابزاری است که در تماس فیزیکی با شیء، منطقه و یا پدیده تحت بررسی نباشد. توصیه می‌شود که در بدو شروع احداث تاسیسات حیاتی و حساس همیشه مراقب چشمهای بیدار سنجیده‌های سنجش از دور دشمن و ستون پنجم باشیم. ضمنا صرف هر گونه هزینه در این زمینه ها بدون لحاظ نمودن موارد حفاظتی به هدر دادن سرمایه‌های ملی منجر خواهد شد.
از آنجایی که انعطاف‌پذیری ماهواره‌ها در جمع‌آوری اطلاعات بسیار دقیق و حساس نظامی وجاسوسی دایما در حال افزایش می‌باشد، نقش آنها در عملیات اطلاعات سری، از جمله قابلیت شناسایی و تعیین محل تاسیسات عمیق زیرزمینی به طور روزافزونی بیشتر می‌گردد.
ماهواره‌های اکتشافی از تعدادی حساسه و تصویربردار با وضوح فوق‌العاده مانند اسکنرهای چندطیفی لندست (Landsats Multral Scanner) به منظور به دست آوردن آثار و علایم مربوط به وجود احتمالی تاسیسات زیرزمینی و فعالیت‌های آن استفاده می‌نماید که انجام این کار به تصویربرداری مادون قرمز نزدیک، مادون قرمز حرارتی و چند طیفی محیط اطراف تاسسیات بستگی دارد.
* منعکس‌کننده‌های زاویه‌ای (گوشه‌دار)
وقتی ردیاب به دنبال یک هدف غیرواقعی برود و از هدف واقعی غافل گردد این خود نوعی فریب است. در این روش از منعکس‌کننده‌های ویژه‌ای که دارای زوایای خاصی هستند استفاده میگردد که باعث انعکاس بیشتر امواج راداری و بالطبع افزایش سطح مقطع راداری RCS گردیده و اهداف واقعی در بین اهداف کاذب پنهان می‌گردند. هدف اصلی این گونه منعکس‌کننده‌ها منحرف کردن موشک‌هایی است که دارای رادارهای ردیاب موج میلی‌متری می‌باشند.
* استفاده از فرستنده‌های الکترونیکی فریب (طعمه‌ها- Decoys
یکی از بهترین راهکارهای فریب موشک‌های Arm/ Harm به منظور مصون ماندن رادار، استفاده از فرستنده‌های فریب و اشباع فضا از امواج کاذب می‌باشد. این روش مقرون به صرفه بوده و از اثربخشی بالایی برخوردار است. فرستنده‌های فریب در انواع گوناگون طراحی و ساخته می‌شوند وهمچنین به شیوه‌های مختلف تاکتیکی قابل بهره‌برداری می‌باشند. از انواع دیگر موشک‌های ضدتشعشع راداری می‌توان موشک‌های Alarm - Shrike را نام برد که تحت تاثیر فریب واقع می‌شوند.
* نارنجک انداز دود استتار چند طیفی (در ارتش سویس)
نارنجک 76 میلیمتری دوداستتار چندطیفی باطول موج بلند توسط کشور سویس طراحی شده که در ارتش آن کشور به طور انبوه تولید و به کار گرفته می‌شد.
این نارنجک شامل یک گلوله آموزشی می‌باشد که به گونه‌ای طراحی شده تا یک اثر فریب‌دهنده فوری را در ظرف مدت یک ثانیه در مقابله با آشکارسازهای مهمات هوشمندلیزری، مادون قرمز نزدیک و حرارتی، موشک‌های کروز و تصویربرداری حرارتی و.. داشته باشد.
نارنجMask 76ST دارای 40 متر برد پرتابی می‌باشد این نارنجک دارای 180 میلی متر طول و 2/1 کیلوگرم وزن و خرج قابل اصلاح دوگانه از فسفر قرمز برای ایجاد فریب و همچنین اثرات استتار نیز می‌باشد.
نارنجک Mask 76EL دارای 248 میلی‌متر طول و 8/1 کیلوگرم وزن و 60 متر بردپرتابی می‌باشد.
ماژول شعله فسفری قرمز این نارنجک باید با یک ماژول مبتنی بر کربن تکمیل شده است تا پرده پوششی مادون قرمز با دوام 60 ثانیه‌ای در مقایسه با پوشش 30 الی 40 ثانیه‌ای گلوله ST ایجاد نماید. هر یک از گلوله‌های مذکور را می‌توان در کالیبرهای 66 و 81 میلی‌متر تولید کرد.
* استفاده از هندسه فراکتال در طراحی استتار:
ساخت تاسیسات در طبیعت نیاز به استتار ویژه‌ای دارد زیرا محیط اطراف تاسیسات از شکل‌های نامنظم هندسی پوشیده شده است. که با ساخت تاسیسات با هندسه منظم در تضاد آشکار می‌باشد از این رو شکل استتار هماهنگ با طبیعت محیط اطراف نیاز به هندرسه فراکتال دارد که هندرسه نوینی برای الگوسازی دستگاه‌های نامنظم است.
* برخی از اقدامات موثر جهت کاهش تاثیرات بمب‌های گرافیتی
1- عبور کابل‌های برق مراکز حساس و حیاتی از زیر زمین
2- پوشاندن تجهیزات حساس و حیاتی به وسیله چند لایه پارچه‌های ریزبافت نسوز یا دیرسوز.
3- نصب فیوزهای با سرعت بالابرای سامانه‌های فیوزینگ در محل‌هایی که قطع برق اثرات نامطلوب به جا می‌گذارد.
4- محل اتصال کابل‌های برق به سامانه‌‌ها بوسیله خمیر یالاکهای مخصوص غیرقابل نفوذ شدند.
5- کلیه تابلوهای برق با چند لایه نمد عایق بندی شده به طوری که هیچگونه گرد و غباری قادر به نفوذ در آن نباشد و در صورت نیاز به خنک شدن با نصب و تعبیه پنکه‌هایی که دارای فیلترهای تصفیه هوا باشند این امکان فراهم شود.
6- کلیه دربها و درزهای محل نصب تجهیزات حساس الکتریکی و الکترونیکی راعایق‌بندی نموده و به طوری که ذرات خارجی قادر به نفوذ نباشند.
7- در محل نصب تجهیزات حساس که امکان انجام اقدامات به شرح بندهای فوق وجود ندارد با نصب هواسازی قوی با فیلترهای مخصوص با ایجاد فشار مثبت از نفوذ اجسام خارجی به داخل این گونه اماکن جلوگیری شود.
8- سازمان‌ها ووزارتخانه‌هایی که دارای تاسیسات و تجهیزات نیروگاه‌هی هستند برای آن دسته از تجهیزات که امکان خاموشی موقت آنها وجود دارد دستورالعمل تهیه نمایند.
9- قراردادن مولدهای برق اضطراری در داخل کانکس‌های عایق‌بندی شده و نصب پنکه با فیلترهای مخصوص جهت تامین هوای مورد نیاز این مولدها.
10- نصب پمپ مکانیکی هوا با فیلترهای مناسب به عنوان یدکی برای تجهیزاتی که نیاز به جریان‌ مداوم هوا دارند.
11- احداث ایستگاه‌های یدکی و متحرک برای سازمان صدا و سیمای ج. ا. ا و به منظور فراهم کردن امکان تداوم خبر رسانی در سطح جامعه.
12- بسته نگه داشتن درب و پنجره ساختمان ها در منطقه‌ای که مورد اصابت قرار گرفته تاحصول اطمینان از رفع خطر.
13- پوشاندن مجاری تنفسی با هر وسلیه ممکن (ماسک، دستمال خیس، باند گاز.. )
14- ارایه آموزش‌های لازم به تمامی کارکنان ذیربط جهت مقابله با اینگونه حملات
15- استفاده از هواسازهای قوی در اطراف نیروگاه‌های برق به منظور پخش کردن و جلوگیری از فرود فیبرهای کربنی سبک بر روی آنها.
توضیح اینکه: بمبهای گرافیتی نخستین بار در دوم ماه مه (MAY) سال 1999 به وسیله هواپیماهای جنگنده F-117A در جنگ یوگسلاوی توسط امریکا علیه مراکز نیروگاهی و سامانه‌های الکتریکی و الکترونیکی صربها بکار گرفته شد و باعث وارد شدن خسارات عمده به این مراکز گردید، به طوری که در مرحله اول حملات 70 درصد کشور در خاموشی فرو رفت و در حمله بعدی که در هفتم ماه ماه MAY یعنی پنج روز بعد صورت گرفت باقیمانده کشور هم در خاموشی فرو رفت البته از این مواد در عملیات طوفان صحرا به شکل دیگری که بر روی کلاهک موشک های کروز نصب شده بود و از دریا شلیک می‌شدند علیه مراکز نیروگاهی عراق استفاده شد واین موشک‌ها که از فیبر کربن رشته‌ای پر شده بودند با انفجار خود عراق را از 85 درصد ظرفیت تولید برق محروم نمودند ولی در سه روز اول جنگ به این نتیجه رسیدند که بیشتر باید سامانه‌های توزیع وانتقال نیرو را مورد حمله قرار دهند نه اینکه مراکز تولید را بنابر این در حملات بعدی این گونه سامانه‌ها را مورد هدف قرار دادند.
فریب Deception
ملاحظات:
در این بخش به بیان یکی از اصول دفاع غیرعامل فریب، تاریخچه فریب، فریب در جنگ‌های قبل از میلاد (اسب تروا) جنگ‌های صدر اسلام، جنگ جهانی دوم و قبل وبعد از آن، جنگ یوگسلاوی با نیروهای ناتو، آرژانتین در جنگ فالکلند، جنگ عراق با متحدین، ‌نمونه‌هایی از فریب در حیوانات و جانوران ونظریه دفاعی سون‌تزو می‌پردازیم.
مقدمه
استفاده از فریب در جنگ‌ها موضوع جدیدی نیست چرا که از دیر باز تاکنون، یعنی از سال 1469 قبل از میلاد در دوران پادشاهی Thutmose سوم، مصریان از حیله‌ها و تاکتیک‌های فریب برای گمراه کردن دشمنان خود استفاده کرده و در پی آن از طریق مسیرهای بدون مراقب به داخل سوریه نفوذ می‌کردند. داستان اسب تروا Trojan Horse اثر هومر، به خوبی نشان می‌دهد که فریب در جنگ‌های دوران پیدایش تاریخ اروپا نقش به سزایی داشته است و با پیروزی شگفت‌آور Trenton بر George Washingtonمرهون ذکاوت نیروها و فریب نظامی بکار رفته در آن جنگ می‌باشد. همچنین مثال‌های متعدد و بارزی از استفاده موفقیت‌آمیز فریب در طول جنگ جهانی دوم هم در دسترس می‌باشد. علاوه بر همه موارد امروزه صنعت الکترونیک، اینترنت و وسایل ارتباط جمعی در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کنند.
همانطور که فناوری‌های جدیدی به عرصه‌ فعالیت‌های وارد می‌شوند به همان اندازه نیز فنون مختلفی دچار تغییر و تحول می‌شوند. با تمام این احوال فن فریب به عنوان جزء ضروری و جدانشدنی تاکتیک‌های نظامی به شمار رفته و در آینده نیز از اجزاء ضروری آن محسوب خواهد شد.
* تاریخچه فریب (به قدمت تاریخ بشریت)
صیادتلینگیت (Tlingit) کلاهی بر سر خود می‌گذاشت که شبیه سرگوساله دریایی بود و پس از پنهان شدن در میان تخته‌سنگ‌ها، صدایی شبیه صدای این جانور را از خود خارج می‌ساخت. با این حیله جانوران بی‌خبر به او نزدیک شده و او نیزه خود را با آرامش خاطر در بدن حیوان فرو می‌برد و او را آشکار می‌کرد.
مردم ناحیه‌ای از استرالیا در زیر آب می‌ماندند و به وسیله نی تنفس می‌کردند در این حین پای مرغابی‌ها را گرفته و آنقدر زیر آب نگاه می‌داشتند تا خفه شوند.
* گذری بر اندیشه دفاعی سون‌تزو (320 تا 400 قبل ازمیلاد)
بیشتر نظامیان اندیشه پردازان نظامی برای اثبات دیرینگی علم نظامی و ارایه شجره‌نامه‌ای مفصل برای آن سرآغاز این علم را به "سون‌تزو"‌و کتاب هنر جنگ او نسبت می‌دهند.
سون ‌تزو در سال های 320 تا 400 قبل از میلاد می‌زیست جایگاه آرای او در سیر تفکرات نظامی از جهات مختلف از جمله (دفاع غیرعامل) قابل بررسی می‌باشد.
پاره‌ای از عقاید سون‌تزو که با دفاع غیرعامل رابطه‌ای نزدیکی دارد به قرار ذیل می‌باشد.
1- تمام فوت و فن و ریزه‌کاری‌های هنر جنگ بر پایه (فریب ‌و اغفال دشمن) استوار است به همین دلیل وقتی شما قادر و توانا هستید به ضعف و ناتوانی تظاهر کنید وقتی که نزدیکید کاری کنید که دشمن شما را دور و هنگامی که دور هستید نزدیک تصور نمایند.
2- با ریختن دانه دشمن را به تله بکشید تظاهر به بی‌نظمی و نابسامانی بکنید و دفعتا او را با ضربه‌ای محکم بکوبید.
3- طوری وانمود کنید که نسبت به او در وضع نامساعد قرار دارید و این اوست که نسبت به شما برتری و تفوق دارد او را از این طریق به خود بزرگ‌بینی و لاف‌زنی و غرور تشویق و ترغیب کنید.
4- هنر جنگ بر پایه فریب، حیله و نیرنگ است و فرمانده واقعی کسی است که به هنرهای تظاهر، اختفا و استتار مجهز باشد.
5- من کاری می‌کنم که دشمن نیروی عادی‌ام را به جای نیروی فوق‌العاده بگیرد و قوای فوق‌العاده‌ام را عادی تلقی کند.
6- وقتی که دشمن تظاهر به گریختن و فرار می‌کند او را دنبال نکنید.
* گذری تاریخی بر دفاع غیرعامل
فریب (اسب تروا)
داستان ساختن اسب تروا پس از یک نبرد چند ساله و طولانی توسط (اودیسیوس) یکی از افراد زیرک و هوشمند یونان در سال 212 قبل از میلاد از این قرار می‌باشد که چون سربازان یونانی از تسخیر شهر (سیراکیوز) ناامید شدند.
اودیسیوس نقشه ساختن اسب چوبی را تهیه نموده و آن را به نزدیک شهر انتقال می‌دهد. مردم شهر با دیدن پیکر عظیم اسب چوبی که بر آستانه دیوار شهرشان قرار گرفته می‌پندارند که یونانی‌ها از جنگ دست کشیده‌اند همه متعجب و حیران بودند که این اسب چوبی برای چه به آنجا آورده شده تا بالاخره شخصی به نام "سینون"‌به نمایندگی از طرف یونانی‌ها برای اهالی شهر توضیح داد که آن را به علامت صلح و به رسم یادبود تقدیم پادشاه نموده‌اند مبارزین شهر که صحنه را خالی می‌بینند اسب را به داخل قلعه برده و این پیروزی بزرگ را جشن گرفته و به پای کوبی می‌پردازند غافل از اینکه لشکری عظیم از افراد دشمن در پشت دروازه‌های شهر کمین کرده بودند.
شب هنگام سربازان پنهان شده در شکم اسب، ‌از آن بیرون آمده و دروازه‌ قلعه را بر روی لشگریان کمین کرده گشوده و با یورش و شبیخون غافلگیرانه دشمن قوی و سرسخت خود را از پا درآورده و جنگ چندین ساله را به نفع خود خاتمه می‌دهند.
* نمونه‌ای از حرکات فریبنده حیوانات و جانواران آن
1- روباه وقتی که طعمه‌ای به چنگش نیاید، برای یافتن غذا خود را همانند مرده‌ای بر روی زمین انداخته و شکمش راباد می‌کند در این هنگام پرنده‌ای که بر آن می‌گذرد. گمان می برد که مرده است پس به طمع آنکه آن را بدرد و از گوشت او بخورد بر جثه آن می‌نشیند آنگاه روباه در یک فرصت مناسب می‌جهد و آن را شکار می‌کند.
2- شیرمورچه از انواع حشرات بی‌بال است که سری پهن و فکی بزرگ دارد این حشره در سطح زمین حفره‌ای مخروطی شکل ایجاد می‌کند و سطح داخلی حفره را با خاکی نرم و لغزنده می‌پوشاند. سپس در ته حفره پنهان شده به انتظار شکار می‌نشیند مورچه و سایر حشرات ریز با ورود به کناره این مخروط به قعر آن سقوط کرده، حشره مورچه خوار آن را به داخل کشیده به دهان خود فرو می‌برد.
1- پیامبر اکرم ص، اهمیت خدعه و فریب را در جنگ‌ها درک کرده بود و برای آن برنامه‌ریزی می‌فرمود و سپس آن را به خوبی به مرحله اجرا می‌گذاشت خدعه را جزیی از جنگ دانسته و می‌فرمودند: الحرب خدعه " جنگ یعنی خدعه و فریب"‌در نخستین نبردی که علیه دشمنان در بدر انجام داد در پاسخ به پرسش حباب‌بن‌منذر در مورد این تاکتیک تاکید نمود که "‌‌آری جنگ، خدعه، ‌اندیشه وحیله است".
2- هنگامی که رسول خدا ص، نیروهای خود را برای فتح مکه به حرکت درآوردند ابتدا نگذاشتند کسی تصور کند که قصد فتح مکه را دارند و از طرف دیگر نیز خدعه‌ای به کار بردند و بخشی از نیروهای خود را همزمان به فرماندهی ابن‌قتاده بن‌ربغی به سوی بطن‌اضم یعنی مکانی که میان ذی‌خشب وذی‌مره از سرزمین‌های تهامه بود فرستاد تا دشمن را ازهدف اصلی خود غافل وگمراه سازد.
* اقدامات فریب در جنگ جهانی دوم. قبل و بعد از آن
اقدامات فریبنده آلمان 1962
آلمانها به منظور گمراه ساختن بمب‌افکن‌ها در شب، اقدامات فریبنده‌ را اتخاذ نموده تا از مناطق و هدف‌های صنعتی خود محافظت نمایند. آلمانها باتعبیه گودال‌هایی که اطراف آنها بوسیله دیوارها محصور و با مواد قابل احتراق پر شده بود تجسمی از ساختمان‌های در حال سوختن را در ذهن دشمن پدید می‌آوردند.
بناها و فرودگاه‌های بدلی ازبکستان 1940
در روزهای نخستین جنگ جهانی دوم، بناهای بدلی معروفی در پایگاه‌های K به منظور انحراف هواپیماهای دشمن به کار می‌رفتند در اوت 1940 انگلستان در حدود صد فرودگاه بدلی و حدود 400 هواپیمای فریبنده برپا داشت تا توجه بمب‌افکن‌های دشمن را به آنها معطوف سازد، بناهای بدلی از آن زمان نزدیک کارخانه‌های اصلی هواپیماسازی ساخته شد و بمب‌افکن‌های دشمن به عوض ساختمان‌های اصلی، ساختمان‌های بدلی را بمباران می‌کردند.
روش‌ها و فنون فریب ماهواره‌ها در شوروی سابق:
1- در پایگاه‌های موشکهای بالستیک قاره‌پیما ICBM رنگ‌آمیزی اغواکننده جهت مخفی نمودن مجتمع‌های موشکی از حمله هوایی طراحی گردید.
2- ایجاد جاده‌ها و پایگاه‌های موشکی ساختگی و فریبنده، که به طور عمده بین سال‌های 1966 و 1971 از این روش استفاده شده است.
3- روسیه در نخستین تلاش خود برای پرتاب ماهواره بزرگ زحل -5 (ساترن) آن را تا قبل از پرتاب در زیر تورهای استتار قرار داده بود تا از دید ماهواره‌های سوراخ کلید KH مخفی بماند.
4- تونل‌های زیردریایی 1967
روسها تونل‌های ساحلی بزرگ حفر نمودند تا درحدود بیست و چند و زیردریایی هسته‌ای را از چشم ماهواره‌های غربی پنهان نمایند.
بنا به گزارش روسها در سال 1970ساخت سه تونل را در پایگاه‌های زیردریایی آغاز نمودند.
5- آزمایش‌های شبانه 1973
موشک متحرکی از نوع SS-16 در یکی از شب‌های سال 1973 آزمایش شد تا اطلاعاتی که امریکایی‌ها با عکسبرداری ماهواره‌ای بدست می‌آورد ندبه کمترین مقدار کاهش یابد.
6- در سال 1984 معلوم شد که روسیه ساخت چهار تونل بزرگ که می‌توانست حتی بزرگترین زیردریایی‌های روسیه را در خود پنهان کند را به اتمام رسانده است. تونل‌ها که در کرانه دریا و همطراز سطح دریا حفر شده بودند می‌توانستند حتی زیردریایی‌های غول‌پیکر گردباد Tgphoon با 557 پا طول را در خود پنهان کنند.
* اقدامات فریبنده یوگسلاوی در مقابل حملات ناتو
1- در تمام زمینه‌ها از طرح شبیه‌سازی (ماکت) از قبیل هواپیما، تانک، رادار و غیره به مقدار وسیع استفاده کرده و اغلب اهدافی را که ناتو بقول خود مورد هدف قرار داده ماکت بوده‌اند تاجایی که اعترافات مقامات وکارشناسان پنتاگون نیز موید این موضوع می‌باشد.
2- به جای پادگان‌ها از اماکن خصوصی و دولتی از قبیل تاسیسات واماکن، ادارات، شرکت‌های خصوصی، منازل خالی مردم، مدارس و دانشگاه‌ها به طور وسیع استفاده گردید و تمام نیروها در تمام نقاط کشور چه در شهرها و چه در روستاها پراکنده شده بودند.
3- شبیه‌سازی با استفاده از امواج الکترونیکی مغناطیس که موجب فریب رادارهای ناتو می‌‌گردید.
4- ارتش بلگراد در جنگل‌های مجاور پایگاه‌های نظامی، با ریختن قیر تظاهر به جاده سازی و باقرار دادن تعداد زیادی ماکت به صورت ستون در این جاده‌های فریبنده هواپیماهای شناسایی ناتو را گمراه می‌نمود.
نکات برجسته:
صربها با بهره‌گیری از موقعیت جنگلی و کوهستانی خود تکیه بر شیوه‌های جنگ نامتقارن و کم‌هزینه، عدم استفاده از رادارهای ثابت، بهره‌گیری مناسب از اهداف کاذب، انتشار امواج فریبنده توسط رادارهای قدیمی، استفاده از رادارهای کوچک و متحرک برای مدت زمان کوتاه، ناامن ساختن ارتفاع کم و متوسط با بکارگیری سیستم‌های موشکی و زمین به هوا، ایجاد پراکندگی در نقاط استقرار تجهیزات و انبارهای مهمات، بهره‌گیری از روش‌های استتار مدرن، ممانعت از ایجاد ردگرمایی و ایجاد گرمایی کاذب، تحرک پذیری و بسیاری از تاکتیک‌های ایذایی، استفاده از رادارهای غیرفعال، توانستند چالش‌های بزرگی را در برابر نیروهای ناتو قرار دهند.
* اقدامات فریبنده عراق علیه نیروهای متحد
1- ماکت‌های فریبنده:
عراق برای تجهیزات و سلاح‌های نظامی خود (هواپیماها، موشک‌ها، تانک‌ها، توپ‌ها و... ) اقدام به ساخت ماکت‌های فریبنده نموده بود و گزارش خلبانان متحدین بر مشکل بودن انهدام و بمباران پایگاه‌های موشکی زمین به اسکاد به علت وجود سایت‌های فریبنده و پراکندگی و متحرک بودن سکوهای پرتاب آنها دلالت داشته است.
2- باندهای پروازی کاذب:
عراقی‌ها علاوه بر استفاده از موشک‌های دروغین، از باندهای پروازی فریبنده که بر روی آنها گودال‌های کاذب نیز ایجاد شده بود، استفاده نمودند.
* نمونه‌ای از اقدامات فریبنده کشور آرژانتین در جنگ فالکلند
در جنگ فالکلند در سال 1982 نیروهای آرژانتین گودال‌های مصنوعی در باند فرودگاه "بورت‌استنلی" ایجاد کرده بودند تا ماهواره‌‌های "سوراخ کلید" انگلیس به اشتباه بیفتند و عکس‌های حاصل از آنها نشان دهد که فرودگاه از بین رفته و قابل استفاده نمی‌باشد. البته پوشش ابری سنگینی که جزایر فالکلند را فراگرفته بود مانع عکس‌برداری مناسب ماهواره‌های KH-1 - KH-9 نیز گردیده بود.
چند توصیه و پیشنهاد
به منظور کاهش آسیب‌پذیری و ممانعت از کشف احتمالی، ردیابی و مورد حمله واقع شدن اهداف خودی و همچنین استمرار بخشیدن به انجام عملیات‌ یگان‌های خودی اقدامات زیر پیشنهاد وتوصیه می‌گردد:
1- فعال نمودن سازمان‌های تحقیقاتی و جهاد خودکفایی نیروهای مسلح، مراکز مطالعاتی وتحقیقاتی و صنعتی وزارت دفاع در جهت تولید و ساخت تجهیزات CC&D که در مخفی‌سازی اهداف خودی از کشف و آشکارسازی توسط ردیاب‌های پیشرفته تسلیحات دشمن بسیار موثر می‌باشند.
2- توسعه و ارتقا استتار سنتی و کلاسیک و ابداع روش‌ها و شیوه‌های نوین استتار در جهت پنهان‌سازی اهداف خودی از ردیابی حسگرهای پیشرفته دشمن.
3- فرهنگ‌سازی و استفاده از شیوه‌ها و فنون استتار نوین، استفاده از هندسه فراکتال در تمام سطوح نظامی وغیرنظامی
4- استفاده از رنگ‌های جاذب راداری و سرامیک و مواد مرکب شفاف در مقابل RF به منظور کاهش سطح مقطع راداری.
5- تغییر ساختار فیزیکی و شکل ظاهری آن دسته از تجهیزات و تسلیحاتی که امکان تغییر شکل آنها وجود دارد به منظور کاهش سطح مقطع راداری. RCS
6- استفاده از اقلام و تجهیزات استتار چند طیفی از قبیل تور، پوشش، چادر و لباس در رنگ‌های مختلف و منطقه‌ای در مواقع لزوم.
7- بهره‌برداری از طعمه‌های فریب‌ به طور انبوه (الکترونیکی- مکانیکی) در اطراف اهداف خودی.
8- استفاده از مواد جاذب هوشمند چندطیفی حاوی مواد فعال و غیرفعال به منظور کاهش، بهینه‌سطح مقطع راداری RCS و جلوگیری از گسیل یا انتشار انرژی حرارتی مکانیکی، اثرات شیمیایی، صوتی، مغناطیسی و راداری از هدف.
9- بهره‌وری از پایروتکنیک‌ها از قبیل تجهیزات دودزا، نارنجک و منورهای چند طیفی به منظور مقابله با حساسه‌های راداری، لیزری، دوربین‌های تصویربرداری تلویزیونی، طیف‌های مرئی، اپتیکی، حرارت‌یاب‌های مادو قرمز، صوتی، مغناطیسی و موشک‌های کروز.
10- استفاده از فنآوری‌های نوین در ساخت بمب‌های گرافیتی EMP- HPM
11- دست‌یابی و استفاده از صفحات و کیت‌های استتار چندطیفی
12- تلاش برای دستیابی به رادارهای با طول موج بلند، رادارهای غیرفعال دوگانه یا بای‌استاتیک به منظور کشف و ردیابی هواپیماهای استیک
13- توجه خاص بر اصل تحرک، و متحرک کردن رادارها و سامانه‌های موشکی و دفاعی و..
14- توجه به کوچک‌سازی تجهیزات و تاسیسات، تمرکز‌زدایی، احداث پناهگاه‌های چند منظوره، برقراری یک سامانه اعلام خطر مطمئن، بردن مراکز حیاتی و حساس در عمق زمین، ایجاد فضای سبز وجلوگیری از تراکم در ساخت و سازها در کلیه سطوح نظامی و غیرنظامی
15- توجه به حفاظت وعایق‌کاری کلیه مراکز رایانه‌ای، الکترونیکی و الکتریکی حیاتی وحساس کشور به منظور مقابله با بمب‌های الکترومغناطیس به کمک متخصصین مربوطه.
16- توجه ویژه به مقابله با بمب‌های گرافیتی یا دشمن شماره یک نیروگاه‌ها.
17- کنترل تشعشعات راداری و استفاده از منعکس‌کننده‌های زاویه‌ای و سایر شیوه‌ها، در مقابله با موشک‌های ضد تشعشعات راداری HARM-ARM و..
18- مجهز کردن تسلیحات خودی به کلیه ردیاب‌های پیشرفته و هوشمند که در فرآیندهای هدایت وکنترل و مراقبت نقش کلیدی دارند.
19- کسب تجربه از حملات و مقابله نیروهای ناتو با یوگسلاوی و کشورهای متحد با عراق که حاوی نکات برجسته وارزشمند و قابل تامل در زمینه‌های دفاع غیرعامل و جنگ‌های نامتقارن می‌باشد.
20- اقدامات قابل اجرای دفاع غیرعامل را در مراکز حساس و حیاتی احداث شده سریعا به مورد اجرا گذاشته و مراکز پروژه‌های آتی را قبل از احداث به منظور حفظ سرمایه‌های کلان ملی در برابر تهدیدات بالقوه و بالفعل با شاخصه‌هاو معیارهای اصولی پدافند غیرعامل تطبیق داده و هماهنگ نمائید.
منابع و ماخذ:
الف: منابع فارسی:
1- مجتمع صنعتی و پژوهشی زرهی- پژوهشکده زرهی- گروه پژوهشی حفاظت زرهی- وزارت دفاع (پوشش‌های استتار چندمنظوره)
2- هروترضا، مدیریت نظامی در نبردهای پیامبر اکرم (ص) ترجمه اصغرقائدان، ‌تهران، نشر حریر سال 1374
3- موحدی‌نیا جعفر، دفاع غیرعامل (ستاد تدوین متون درسی دافوس سپاه) چاپ اول بهار 83
4- سالاری فرمرتضی، مقاله تحقیقی استفاده از هندسه فراکتال در طراحی استتار، سازمان صنایع دفاع.
5- سون‌تزو، هنر جنگ ترجمه محمودکی سال 58
6- بیات سروش، ایجاد سیستم پدافند هوایی غیرعامل، سمینار آشنایی با جنگ الکترونیک، دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مهندسی برق مهر ماه 82
7- قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا ص، طرح جامع پدافند غیرعامل (اردیبهشت 1377)
ب: منابع انگلیسی:
1- FM20-3Camouflage Conealment Decoys August 1999
2- Passive Defnce a Neglected Concept Dr. Radolf Wigging C. S College quatico
3- Deep back Stealth Technology F-117A. B-2 Combat Performance Tactics
4- Janes Defence Weekly 1/Dec